De intieme zelfobservatie is een praktisch middel om een radicale verandering te bereiken.
Kennen en observeren zijn verschillend. Velen verwarren de observatie van zichzelf met het kennen. Het is voor ons bekend dat wij op een stoel in de woonkamer zijn gaan zitten, maar dit houdt niet in dat wij de stoel observeren.
Het is voor ons bekend dat wij ons op een gegeven ogenblik in een negatieve gemoedstoestand bevinden — wellicht verontrust door een of ander probleem, bezorgd om een bepaalde kwestie, of misschien in een staat van rusteloosheid of onzekerheid en dergelijke — maar dit betekent nog niet dat wij deze observeren…
Voelt u antipathie voor iemand? Bevalt een bepaalde persoon u niet? U zult zeggen dat u die persoon kent… Alstublieft! Observeer hem! Kennen en observeren is nooit hetzelfde. Verwar het kennen niet met het observeren…
Het observeren van zichzelf is voor honderd procent een actieve handeling. Het is een daadwerkelijk middel om zich te veranderen, terwijl het kennen — wat passief is — dat niet is.
Het is zeker dat het kennen beslist geen actieve handeling is. De naar binnen gerichte aandacht op wat zich in ons innerlijke afspeelt, is echter wel positief, actief…
In het geval dat we antipathie voor iemand voelen, slechts uit een eigenzinnigheid en vaak zonder enige reden of aanleiding, ontdekken wij een menigte gedachten die zich in ons verstand opstapelen; een groep stemmen die in ons spreken en hetgeen ze zeggen, het wanordelijke geschreeuw; de onaangename emoties die in ons innerlijk opwellen, de onprettige nasmaak die dit alles in onze psyche achterlaat, etc., etc., etc.
In deze omstandigheden komen wij er vanzelfsprekend ook achter dat wij die persoon, voor wie wij antipathie voelen, zeer slecht behandelen in ons innerlijk.
Om dit alles echter te kunnen zien, moet onze aandacht zonder twijfel met opzet naar binnen worden gericht. Het dient geen passieve aandacht te zijn.
De dynamische aandacht moet in feite van de kant van de waarnemer komen, terwijl gedachten en emoties gerekend dienen te worden tot het geobserveerde.
Dit alles doet ons begrijpen dat het kennen volstrekt passief en mechanisch is, in duidelijke tegenstelling tot de observatie van zichzelf, wat een bewuste handeling is.
We willen hiermee niet zeggen dat de mechanische observatie van zichzelf niet mogelijk zou zijn, maar dat soort observatie heeft niets te maken met de psychologische zelfobservatie waarover wij het nu hebben.
Ook denken en observeren blijken heel verschillend te zijn… Iedereen kan zich de luxe veroorloven om over zichzelf te denken wat hij wil, maar dit betekent nog niet dat hij zichzelf daadwerkelijk observeert.
Het is noodzakelijk dat wij de verschillende Ikken in actie zien. Wij moeten ze ontdekken op het moment dat zij in onze psyche optreden en beseffen dat er in elk Ik een bepaald percentage van ons eigen Bewustzijn gevangen zit. Wij dienen te berouwen dat wij deze Ikken hebben geschapen.
Dan zullen wij uitroepen: “Maar wat doet deze Ik?” “Wat zegt hij?” “Wat wil hij eigenlijk?” “Waarom kwelt hij mij met zijn lust, met zijn woede?”, etc., etc., etc.
Wij zullen dan een hele reeks dingen voorbij zien trekken in onszelf, een hele trein van gedachten, emoties, verlangens, hartstochten, intieme komedies, persoonlijke drama’s, bewerkte leugens, redevoeringen, uitvluchten, ziekelijke voorstellingen, bedden van zingenot, beelden of indrukken van lust, etc., etc., etc.
Vlak voor het inslapen, precies op het moment tussen waken en slapen, worden wij vaak verschillende stemmen in ons eigen verstand gewaar. Het zijn de diverse Ikken die noodgedwongen elke verbinding met de verschillende centra van onze organische machine dienen te verbreken om zich in de moleculaire wereld, in de ‘Vijfde Dimensie’, te dompelen.
Revolutionaire Psychologie, Hoofdstuk XXI,
De Observatie van Zichzelf
